TÜSİAD bu yıl yüzde 5.9 daralma bekliyor

Küresel krizden çıkışı işaretleri gözlenirken, TÜSİAD Türk ekonomisine ilişkin karamsar tahminlerde bulundu. TÜSİAD yayındağı Konjontür raporunda, gayri safi yurtiçi hasılanın 2009'da yıllık bazda yüzde 5.9 daralacağını öngörüldü. Raporda, 2010 yılına yönelik büyüme beklentisi ise yüzde 2.7 olarak açıklandı. Raporda OVP'nin ekonomideki belirsizliklerin azalmasına katkıda bulunduğuna dikkat çekilirken, "Buna karşılık, bozulan bütçe dengesinin gerektireceği finansman ihtiyacının faizler üzerinde baskı oluşturması riski, geleceğin öngörülebilirliğini sınırlamaya devam etmektedir" denildi.

Esnafa ödeme kolaylığı geliyor

Devletin kamu alacaklarında uyguladığı faizler yüzde 2.5'ten yüzde 1.95'e çekildi. Bakanlar Kurulu'nun kararıyla gecikme zammında yapılan bu indirim çerçevesinde, devlete vergi ve sosyal güvenlik primi borcu bulunan işadamlarına ödeme yolu açıldı. İndirimle devletin vergi borçlarına uyguladığı faizin yüzde 30'luk maliyeti yüzde 23.4'e indi. Bakanlar Kurulu kararında, gecikme zammı oranının her ay için ayrı ayrı uygulanması da yer aldı. Bu çerçevede her ay için uygulanacak yüzde 1.95'lik faiz bileşik olarak hesaplanıp faiz yükünü artırmayacak. Yapılan indirimin eski borçlara herhangi bir faydası bulunmuyor. Faiz indirimi sonrası başta esnaf ve sanatkarlar olmak üzere devlete borcu olanlar yeni şartlarla borcunu kapatma şansını yakalayacak. Maliye'nin son verilerine göre, kamunun tahsil edemediği alacağın toplamı 130 milyar lirayı buluyor.

Doğan'ın OMV'ye hisse satışı suya düştü

Orta Avrupa'nın en büyük petrol şirketi Avusturyalı OMV, Doğan Holding'in Petrol Ofisi'ndeki hisselerini almaktan vazgeçti. Doğan Holding'den yapılan açıklamada, Petrol Ofisi'ndeki hisse dağılımının aynen korunacağı ifade edildi. Doğan Holding'in Petrol Ofisi'nde yüzde 54,17, OMV'nin ise yüzde 41.8 oranında payı bulunuyor. Uzmanlar, Doğan Holding'in Maliye Bakanlığı'nın verdiği 3.7 milyar dolarlık vergi cezası ile ilgili yaşadığı ihtilafın kısa vadede çözülmeyeceğine yönelik beklentilerin satışa engel olduğu görüşündeler. OMV'den yapılan açıklamada da, "İki şirket de Petrol Ofisi'ndeki istikrarlı ortaklıklarını devam ettirmek yönünde karar almıştır" denildi. OMV, Ağustos ayında Petrol Ofisi'ndeki payını artırmak istediğini ve Avusturya ve Romanya ardından üçüncü stratejik üs olarak Türkiye'de pozisyon almak istediğini açıklamıştı. Petrol Ofisi'nde satışın gerçekleşmeyeceği haberleri ardından Petrol Ofisi ve Doğan Grubu'na ait şirketlerin hisselerinde düşüşler gözlendi. Petrol Ofisi hisseleri yüzde 5 gerilerken, grubun diğer hisselerindeki düşüşler yüzde 1 ila 5 arasında kaldı.

Çek mağdurlarına şartlı tahliye kapısı aralandı

Mali krizin de etkisiyle sayıları hızla artan çek mağdurlarına şartlı tahliye geliyor. Meclis Adalet Komisyonu’nda bulunan ve Hazine’nin itirazı üzerine görüşmeleri ertelenen Çek Yasa Tasarısı'nda uzlaşmaya varıldı. 2010 öncesinde Meclis'ten geçirilmesi planlanan yasa tasarısıyla, taraflar arasında kredi kartı borcunda yapılana benzer bir borç yapılandırılması getirilecek. Çek Yasa Tasarısındaki düzenleme ile cezaevindeki 2 bin dolayındaki mahkuma tahliye yolu açılacak. Borç yapılandırmasıyla şartlı tahliye olan borçlu, borcunu bir yıl içinde ödemezse, eski suçuna yenisi de işlenerek hapisle cezalandırılacak. Karşılıksız çek nedeniyle 2009 yılının ilk 7 ayında açılan dava sayısı 159 bini aşmıştı. Çek suçları nedeniyle yerel mahkemelerde 400 bin dolayında kişi hakkında, 1 milyona yakın dosya bulunuyor. Yargıtay’da ise 45 bini dairelerde, 70 bini Yargıtay Savcılığı’nda olmak üzere 115 bin dosya görüşülmeyi bekliyor. Tasarıda çek hesabı sahibi kişinin, adına çek düzenlemek üzere başkasını “vekil” tayin etmesini önleyen düzenleme de yapıldı. Bu çerçevede işyeri sahibine ait çeklere imza atmak zorunda kalan çalışanlar da hapisten çıkabilecekler.

Kriz ABD'yi açlıkla tanıştırdı

Dünyanın en büyük ekonomisine sahip ABD, küresel krizle birlikte açlıkla tanıştı. ABD hükümeti tarafından hazırlanan bir rapor, ülkede bir milyondan fazla çocuğun aç uyuduğunu ortaya koydu. Rapora göre bu yıl 50 milyon kişi, yani her 6 kişiden biri, sağlıklı bir yaşam sürdürebilmelerine olanak tanıyacak gıdayı sofralarına getirmeyi başaramadı. Açlığın baş sorumlusu ise artan işsizlik ve düşük ücretler olarak gösterildi. Bu sayı, önceki yıla göre üçte birlik bir artışı ortaya koyuyor. Araştırmaya katılanların yarısı, yeterli gıda alacak paraları olmadığı için kilo verdiklerini söyledi." ABD Tarım Bakanı Tom Vilsack, raporu değerlendirirken, "Bu rakamlar bir uyandırma çağrısı niteliğinde. Rapor, gıda güvenliği, açlık ve beslenmenin bu ülkede ne kadar büyük sorunlar olduğunu ortaya koydu" dedi. Tarım Bakanı Vilsack, gelecek yıl açıklanacak raporda daha vahim sonuçlar alınabileceği uyarısında da bulundu. Rapora göre, 6.7 milyon kişi düzenli şekilde beslenemezken, bu kişilerin tamama yakını aldıkları yiyeceklerin bitmesi ardından, parasızlık nedeniyle yeni gıda alamadıklarını ifade ettiler.

Kayıtdışı itihdama yeni denetim geliyor

Türkiye'de toplam 22.1 milyon çalışanın yaklaşık yarısını oluşturan 10.1 milyon kişi herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı olmadan çalışıyor. Krizin de etkisiyle işsizlik oranının yüzde 13.4'e ulaştığı Türkiye'de kayıtdışı istihdamın oranı ise geçen yıla göre 0.4 puan artışla yüzde 45.7'ye tırmandı. Hükümet de, artan kayıtdışı istihdama karşı önlemlerini sıkılaştırıyor. Son olarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, GSM operatörleri ve bankalarla bilgi paylaşımına ağırlık vererek kayıtdışının önüne geçmeye çalışıyor. Turkcell, Vodafone ve Avea'daki ödeme kayıtlarını da takibe alan bakanlık, bu alanda devlet kurumlarıyla da işbirliği yapıyor. İşbirliği yapılan devlet kurumları arasında Gençlik Spor Genel Müdürlüğü, Karayolları Genel müdürlüğü ve PTT de yer alıyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Ömer Dinçer, farklı kurumlardan verilerin derlenmesiye 396 bin 800 kişinin kayıt altına alındığını söyledi. Kayıtdışı çalışanların içinde en büyük grubu yüzde 50.4 ile tarım sektöründe çalışanlar oluşturuyor. Çoğunlukla tarımla uğraşan ailesine yardım eden bu kişilerin toplam sayısı ise 3 milyon 400 bini buluyor.

İhracatta kayıp 32 milyar doları bulacak

Devlet Bakanı Zafer Çağlayan, yıl sonuna kadar Avrupa pazarlarındaki ihracat kaybının 32 milyar dolar civarında olacağını söyledi. "Dış Ticarette Yapısal Dönüşüm: Küresel Dinamikler ve Türkiye Ekonomisi" konferansında konuşan Çağlayan, 2008'in ilk dokuz ayında Türkiye'nin Avrupa'ya 54 milyar dolar ihracat yaptığını, bu yılın aynı döneminde ise ihracatın 32 milyar dolara düştüğünü ve toplam kaybın 22 milyar dolar seviyesinde olduğunu ifade etti. Türkiye ihracatında azalmanın değer bazında yüzde 29.5 oranında olduğunu, miktar bazında ise sadece yüzde 10 seviyesinde kaldığını kaydeden Çağlayan, "Bu, Türk sanayicisinin beceriksizliğini ortaya çıkaran bir durum değil" dedi ve ithalat tarafında da bu yılın Ocak-Eylül döneminde yüzde 40'lık değer kaybı olduğunu belirtti. Merkez Bankası tarafından hazırlanan raporda, kaliteli ara ve yatırım malı kullanma ihtiyacının ithalatı artırdığının belirtildiğine dikkat çeken Çağlayan, buna katılmadığını söyledi ve şöyle devam etti: "2002'de yaptığımız ihracatın içinde orta ve yüksek teknolojili ürünlerin payı 10 milyar dolardan 2008'de 48 milyar dolara geldi. Bunu, Türkiye'de üretilen malın kalitesizliği değil, kesinlikle Türk sanayicisine yeterince bankalar tarafından verilmeyen finansman desteğinin arkalarında olmadığı açısından değerlendiriyorum."

İTHALAT BAĞIMLILIĞI YÜKSEK

Konferansta konuşan Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz, Türkiye'de üretimin ithalat bağımlılığını artıran unsurların incelendiği çalışmada firmaların kullandıkları girdilerin bileşiminde ithalatın payının yüksek olduğunu ve bu payın son yıllarda artış eğiliminde olduğunu söyledi. TCMB bünyesinde yapılan iki çalışmayı anlatan Yılmaz, ilk çalışmanın uluslararası ticaretteki küresel eğilimleri özetlerken, ikinci çalışmanın Türkiye özelinde üretimin ithalat bağımlılığını incelediğini belirtti. Yılmaz, Türkiye ekonomisi ve ihracatın gelişimi ile ilgili olarak şöyle konuştu: "Firmalara ilişkin veriler ithalat bağımlılığını artıran temel faktörün fiyatlar olmadığını göstermektedir. Kaliteli ürün eksikliği ve yurtiçi üretimin bulunmaması veya yetersizliği, ara ve yatırım malı temininde firmaları ithalata yönlendiren esas unsurlar olarak ortaya çıkmaktadır."

İHRACAT HEDEFİ KORUNUYOR

Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı Mehmet Büyükekşi ise Türkiye'de geçen yıl yüzde 7.8 olan ihracat karlılığının yüzde 5.2 seviyesine gerilediğini söyledi. Büyükekşi, 2009 için 100 milyar dolar olan ihracat hedeflerini koruduklarını da sözlerine eklerken döviz kurunda beklenen aşağı yönlü hareketlerin TCMB'nin rezerv politikası ile desteklenmesi gerektiğinin altını çizdi.

Özyeğin'den kadın girişimciye destek

Türkiye'de kadın istihdamının düşüklüğü uzun yıllardan bu yana eleştirilirken, Özyeğin Üniversitesi kadın girişimcilerin artırılması için sertifika programı başlattı. Programın tanıtımında konuşan Özyeğin Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı Hüsnü Özyeğin, kadınların iş hayatına katılımıyla ülke ekonomisinin hızlı kalkınacağını belirtti. Özyeğin, üniversite kampusünde düzenlenen basın toplantısında, “Sadece kadınların Türk ekonomisine katılmasıyla ülkemizde ekonomik gelişmenin çok hızlanacağını bütün ekonomistler söylüyorlar. Ne kadar kadını biz ekonomide üretken hale getirirsek o kadar başarılı olacağımıza inanıyorum” dedi. Dünya Bankası Toplumsal Cinsiyet Koordinatörü Mediha Ağar da, Devlet Planlama Teşkilatının 9. Kalkınma Planı'nda kadınların işgücüne katılım hedefinin yüzde 29 olarak belirlendiğini ifade etti. Ağar, bu hedef gerçekleştiği takdirde ülke genelinde yoksulluk oranının yüzde 18.3’ten yüzde 15.5’e düşeceğini kaydetti. Türkiye’de üç yılda 340 kadına ulaşması amaçlanan sertifika programı girişimci potansiyeline sahip ancak rekabet edebilmek için gerekli donanımı olmayan kadınlara eğitim verecek. Mart 2010 tarihinde başlayacak olan programa başvurular başladı.

Obama'nın Çin ziyaretinden 'pembe' mesaj

ABD Başkanı Barack Obama'nın Çin'e yaptığı ziyaret, iki ülke arasında ticari alanda artan gerilimi azaltacak sözlerle sona erdi. Obama ve Çin Devlet Başkanı ekonomi yanısıra küresel iklim değişikliğinin önlenmesi konusunda işbirliği konusunda anlaştı. Hu Şintao, düzenlenen basın toplantısında, "İklim değişikliği, enerji ve çevre koruma konusunda işbirliğinde kararlıyız. Kopenhag İklim Zirvesi'nden verimli bir sonuç çıkması için birlikte çalışacağız" dedi. Şimdiye kadar sera gazı salımını düşürmek üzere yapılan Kyoto Protokolü'ne imza atmayan iki ülke, dünya genelindeki sera gazı salımının yüzde 40'ını gerçekleştiriyor. ABD Başkanı Barack Obama da, Çin'in para birimini düşük tutmaya yönelik politikalarını eleştirerek, bunun değiştirilmesi gerektiğini vurguladı. "Çin'in döviz kuru rejimini zaman içinde serbestleştirmesi, küresel ekonomik dengelerin düzelmesi amacıyla büyük bir katkı niteliği taşıyacak" diyen Obama, bir ülkenin güçlenmesinin diğer ülkenin zarar etmesini gerektirmediğini de vurguladı. Çin'in para birimi yuanın değerini düşük tutarak ticarette avantaj sağlaması, ABD tarafından uzun süreden bu yana eleştiriliyor. Kurun da katkısıyla iki ülke arasındaki ticarette Çin ağır basıyor. Çin'in 2008 sonu itibarıyla ABD'ye ihracatı 338 milyar dolar olurken, ABD'nin Çin'e yaptığı ihracat 70 milyar dolar düzeyinde bulunuyordu.

Sosyal güvenlik açığı artıyor

Kamuda sosyal güvenlik harcamalarının faturası kabarıyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Ömer Dinçer, kamu sağlık harcamalırının 2010 yılında 39 milyar 676 milyon dolar olacağını öngördü. Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu'nda Bakanlığının bütçesi ele alınırken söz alan Çalışma Bakanı Ömer Dinçer, Sosyal Güvenlik Kurumu'nun 2010 yılında 31 milyar 776 milyon lira açık vereceğini öngördü. Dinçer, yıl sonu itibarıyla kurumun açığının ise 30 milyar 995 milyon lira olacağını kaydetti. Dinçer, Ağustos ayında yüzde 13.4 düzeyine çıkan işsizlik oranını değerlendirirken de, işsizlikteki artışın devam edebileceğini belirtti. Dinçer, işsizlik oranının yıl sonu itibarıyla yüzde 14.8'e çıkacağını vurguladı.

Varlık barışı bekleneni veremedi

Yurtdışında ve yastık altındaki birikimleri ekonomiye kazandırılması amacıyla Maliye'nin hayata geçirdiği varlık barışı öngörülen hedeflere ulaşamadı. Varlık barışı kapsamında hedeflenen 100 bin kişiden sadece 17 bini beyan ve bildirimde bulundu. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, varlık barışı kapsamında 19.1 milyar lira matrah beyan edildiğini belirterek, tahakkuk ettirilen verginin yaklaşık 600 milyon lira olduğunu söyledi. 31 Aralık 2009'a kadar sürecek varlık barışı uygulaması çerçevesinde, yurtdışı varlıkların beyan tarihinden bir ay içinde Türkiye'ye getirilmesi veya Türk bankalarında açılacak bir hesaba transfer edilmesi gerekiyor. Vergi Kanunu'na göre yurtdışı varlıkların varlıkların değeri üzerinden yüzde 2, yurt içi varlıkların değeri üzerinden de yüzde 5 oranında vergi ödenmesi gerekiyor. 2009 başında yürürlüğe giren varlık barışı ile hükümet Haziran sonuna kadar 6,1 milyar liralık kaynak girişi sağlamıştı. Uygulamanın süresi daha sonra yılsonuna kadar uzatılmıştı.

Türkiye'de işsizlik Ağustos'ta 13.4'e tırmandı

Küresel krizle Şubat'ta yüzde 16.5'e tırmanarak rekor kıran işsizlik oranı, altı ay aradan sonra yeniden artışa geçti. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, işsizlik oranı Ağustos ayında önceki aya göre 3.2 puan artarak yüzde 13.4'e çıktı. Tarım dışı işsizlik oranı yüzde 17'ye ulaşırken, genç nüfusta işsizlik oranı yüzde 23.5 olarak gerçekleşti. İstihdam edilenlerin sayısı Ağustos ayında önceki döneme göre 40 bin kişi artarak 22.1 milyon kişiye çıkarken, işsiz sayısı 3 milyon 429 bine tırmandı. Tarım sektöründe çalışan sayısı 232 bin kişi artarken, tarım dışı istihdam 192 bin kişi azaldı. Ekonomistler, tarım sektöründe istihdamın yaklaşık 1 milyon arttığı Mayıs-Haziran döneminin katkısıyla gerileyen işsizlik oranının Ağustos'ta yeniden artışa geçtiğine dikkat çekiyorlar. Uzmanlar, sanayi sektöründeki iyileşmenin dış talebe bağlı olarak zayıf kalması halinde istihdamdaki bozulmanın süreceği görüşündeler. Hükümetin açıkladığı üç yıllık Orta Vadeli Program'a göre işsizlik oranının bu yılın ortalamasında yüzde 14.8 olması bekleniyor. İşsizlik oranının gelecek yıl yüzde 14.6'ya, 2012'de ise yüzde 14.2'ye inmesi öngörülüyor.

Bankalardan bayrama özel kredi kampanyası

Yaklaşan Kurban bayramı dolayısıyla kampanyalar düzenleyen bankalar, sundukları düşük faizlerle kredi müşterilerini artırmaya çalışıyorlar. Bankalar, faiz oranlarını yüzde 0,49'a kadar çekerken, 36 aya kadar uygun faizli kredi seçenekleri sunuyor. Bayram için özel kampanya düzenleyen İş Bankası, müşterilerine aylık yüzde 0,55 faiz oranı ya da peşin komisyon ödeyerek faizsiz, 5 bin liraya kadar, 10 ay vadeli kredi olanağı tanıyor. Tüketiciler 36 ay vadeye kadar yüzde 1.2 faizle kredi kullanabilecek. Halkbank ise hazırladığı özel paketle kredi kullanan müşterilerine 1 gram altın mevduat hesabı hediye edeceğini açıkladı. "Altın Hediyeli Bayram Kredisi"nde tüketiciler, 5 bin liraya kadar krediye yüzde 0,50 faizle ve 12 vadeyle kullanabiliyor. Altın Hediyeli Bayram Kredisi kullananlar ilk taksiti 2 ay erteleyebiliyor. Yapı Kredi Bankası da, düşük faizli bayram kredisinde aylık yüzde 0,52 faizle 36 ay vadeye kadar kredi kullandırıyor. En yüksek 20 bin lira kredi alınabilirken, tüketicilere 5 bin lira için 12 ay vadeli faizsiz kredi imkanı da sunuluyor.

Internetten nüfus sayımı geliyor

Türkiye'de insanların eve hapsolmadan sayılmasını sağlayan adrese dayalı nüfus kayıt sisteminin uygulamaya geçirilmesi ardından, şimdi de internet yoluyla sayım gündeme geldi. Türkiye İstatistik Kurumu, bu çerçevede 2011 yılında Avrupa ülkeleriyle eş zamanlı yapılacak sayım aşamasında yüzyüze görüşmeler yanısıra, internet ve posta da kullanılacak. Sayım sürecinde teknolojinin etkin şekilde kullanımı sayesinde, nüfusla ilgili demografik, sosyal ve ekonomik pek çok göstergeyi ayrıntılı şekilde belirlemek mümkün olabilecek. Bu çerçevede, çekirdek ailenin büyüklüğünden, binaların türüne ve yapım dönemine kadar pek çok ayrıntıya ulaşılacak. Sayımın alan uygulaması sürecinde bir günlük sokağa çıkma yasağı uygulaması yerine, uygulama 2 aya uzanacak. Uygulamayı değerlendiren Devlet Bakanı Cevdet Yılmaz, "Bu çaışma 2011 sonrası bize ışık tutacak önemli veriler sağlayacak" dedi.