Çek mağdurlarına şartlı tahliye kapısı aralandı

Mali krizin de etkisiyle sayıları hızla artan çek mağdurlarına şartlı tahliye geliyor. Meclis Adalet Komisyonu’nda bulunan ve Hazine’nin itirazı üzerine görüşmeleri ertelenen Çek Yasa Tasarısı'nda uzlaşmaya varıldı. 2010 öncesinde Meclis'ten geçirilmesi planlanan yasa tasarısıyla, taraflar arasında kredi kartı borcunda yapılana benzer bir borç yapılandırılması getirilecek. Çek Yasa Tasarısındaki düzenleme ile cezaevindeki 2 bin dolayındaki mahkuma tahliye yolu açılacak. Borç yapılandırmasıyla şartlı tahliye olan borçlu, borcunu bir yıl içinde ödemezse, eski suçuna yenisi de işlenerek hapisle cezalandırılacak. Karşılıksız çek nedeniyle 2009 yılının ilk 7 ayında açılan dava sayısı 159 bini aşmıştı. Çek suçları nedeniyle yerel mahkemelerde 400 bin dolayında kişi hakkında, 1 milyona yakın dosya bulunuyor. Yargıtay’da ise 45 bini dairelerde, 70 bini Yargıtay Savcılığı’nda olmak üzere 115 bin dosya görüşülmeyi bekliyor. Tasarıda çek hesabı sahibi kişinin, adına çek düzenlemek üzere başkasını “vekil” tayin etmesini önleyen düzenleme de yapıldı. Bu çerçevede işyeri sahibine ait çeklere imza atmak zorunda kalan çalışanlar da hapisten çıkabilecekler.

Karşılıksız çek rekor düzeyde

Hükümetin önlem paketleriyle yılın ilk iki ayına göre sanayi üretimi ve kapasite kullanımı gibi öncü göstergelerde toparlanma gözlenmesine karşılık, küçük ve orta ölçekli işletmelerin borç sorunu büyüyor. Merkez Bankası'nın protestolu senet ve karşılıksız çekle ilgili verileri esnafın sorunlarının giderek arttığını ortaya koyuyor. Protestolu senet tutarı yılın ilk yarısında yüzde 29.3 artışla 3.8 milyar liraya yükselirken, bu rakam 2008'in ilk yarısında 2.9 milyar lira düzeyindeydi. Protestolu senetlerin en fazla arttığı bölge ise yüzde 31'le İç Anadolu Bölgesi. Esnafın mali durumunu gösteren bir diğer önemli gösterge olan karşılıksız çek sayısında da önemli artışlar dikkati çekiyor. 2007 Temmuz ile 2008 Temmuz ayları arasında karşılıksız çek sayısı yüzde 11.5 artarken, 2008'den 2009'a bakıldığında oranın yüzde 28.2'ye çıktığı göze çarpıyor. Bir diğer deyişle Türkiye'de her ay yaklaşık 100 bin adede yakın çek karşılıksız çıkıyor ve hukuki işleme tabi oluyor. Karşılıksız çek ve senetlerin toplam satışlara oranı ise 2008 yılında yüzde 4.6'dan, bu yıl aynı dönemde yüzde 7.1'e çıkmış durumda. Önlemlere karşılık alışverişte ciddi bir canlanma olmadığını kaydeden esnaf temsilcileri, tıkanıklığın yaklaşan Ramazan döneminde de süreceğinden endişe ediyor.