Çin gayrimenkul politikalarına önlem arayışında

Çin'de gayrimenkul fiyatlarındaki tırmanış ve sektördeki hızlı büyüme, ekonominin aşırı ısınmasına yönelik tehdidi artırıyor. Çin Bayındırlık Bakanı Şu Şaoşi, gayrimenkul satışlarının 2010 yılında yüzde 70 artmasının etkisiyle, emlak sektörüne yönelik politikaların baskı altında olduğunu kaydetti. Çin'de gayrimenkul satış hacmi 2010 yılında yüzde 70 artışla 407 milyar dolara tırmandı. Bakan Şu, gayrimenkul fiyatları ve satış hacminin özellikle son çeyrekte tırmandığına işaret ederek, yeni politikalar uygulanmasının gerekebileceğini ifade etti. Çin'de yerel yönetimler kapsamlı altyapı projelerinin finansmanı amacıyla, idarelerindeki kamu arazilerinin satışını gerçekleştiriyor. Ekonomistler, gayrimenkul satışlarının artmasını Çin ekonomisine yönelik olumlu beklentilerin devam ettiği yönünde yorumlarken, Çin Merkez Bankası aşırı ısınmaya karşı önlemleri artırmaya çalışıyor. Çin Merkez Bankası bu çerçevede üç yıl aradan sonra Ekim ve Aralık aylarında kısa vadeli faizleri artırma yoluna gitmişti. Çin'de konut fiyatlarının en fazla arttığı kent yüzde 47.1 ile Hangzu olurken, bu kenti yüzde 37.9 ile Şongin ve yüzde 37.1 ile Pekin izliyor. Çin Başbakanı Wen Şiabao, Aralık ayında yaptığı konuşmada, hükümetin konut fiyatlarındaki tırmanışı frenlemek amacıyla önlem alacağını vurgulamıştı.

Emlak Vergisi'nde 2011'de artış olmayacak

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 2011 yılında emlak vergisine tabi değerlerin artırılmayacağını, bina maliyet bedellerinde de artış yapılmayacağını söyledi. Maliye Bakanlığının, 2010 yılı yeniden değerleme oranını, TÜİK'in Kasım ayı toptan eşya fiyat endeksine göre yüzde 7,7 oranında belirlemesinin ardından, gözler 2011 yılı başında yeniden değerlemeye bağlı olarak zamlanacak olan vergi ve harçlara çevrildi. Mevcut düzenlemeler uyarınca, emlak vergisine tabi metre kare birim değerlerin de, 2011 yılında yeniden değerleme oranının yarısı olan yüzde 3,85 olarak artırılması gerekiyordu. Maliye Bakanı Şimşek, emlak vergisine tabi metre kare birim değerlerin yeni yılda artırılmayacağını söyledi. Şimşek, Bakanlar Kurulunun bu yöndeki yetkisinin kullanılarak, emlak vergisine tabi metre kare birim değerlerin 2011 yılında yükseltilmemesine dönük bir Kararname Taslağı hazırlanarak, Başbakanlığa gönderildiğini söyledi. Bakan Şimşek, Taslakta halen emlak vergisi mükellefiyeti bulunan taşınmazlara ilişkin olarak 2011 yılında ilave emlak vergisi yükü doğmaması amacıyla, Emlak Vergisi Kanunun verdiği yetkiye istinaden emlak vergi değerlerinde yapılması gereken artış oranının sıfır olarak tutulduğunu ifade etti.

Emlak Konut GYO'ya 2.2 kat talep geldi

Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı'nın (GYO) yüzde 25 hissesinin halka arzında birim fiyat 1.70 lira olarak belirlenirken, yatırımcılardan 2.2 kat talep gelen arzdan yaklaşık 1.06 milyar lira hasılat elde edildi. 2010 yılının en büyük halka arzı niteliğindeki Emlak Konut GYO'nun halka arz sonrası artırılmış sermayesi 2.5 milyar liraya çıkarken, piyasa değeri 4.25 milyar lira oldu. Kesin talep toplama süreci 23-24 Kasım tarihlerinde gerçekleştirilen Emlak Konut GYO'nun halka arzında fiyat aralığı 1.60- 2.15 TL olarak tespit edilmişti. Emlak GYO Genel Müdürü Murat Kurum, yaptığı açıklamada, oluşan fiyatın İrlanda sorununun global piyasalarda yarattığı endişe ile, gayrimenkul sektöründeki iskontolardan etkilendiğini belirterek, "Türk gayrimenkul sektöründe iskontolar yüzde 25-30 arası seyrediyor. Biz, daha işlem görmeye başlamadan halka arzda o seviyelere geldik" dedi.

İnşaat canlandı, yapı ruhsatları 2008'e döndü

Krizin derinleştiği 2009 yılında durgunluğa giren inşaat sektörü, 2010'un ilk yarısını oldukça hareketli geçirdi. 2010 yılı ilk yarısında belediyelerin yapı ruhsatı verdiği bina sayısı, yüzölçümü, daire sayısı ve bunların değeri, gerek krizin yaşandığı geçen yıla gerekse de kriz öncesi 2008 yılına göre artış gösterdi. Ancak 2009 yılında yapı ruhsatı verilen bina sayısında azalma yaşandığı için 2010 yılında yapı kullanma izin belgesi alan bina sayılarında azalma gözlendi. TÜİK'in yayımladığı 2010 yılı ikinci dönemine ilişkin yapı izin istatistiklerine göre, belediyelerin yapı ruhsatı verdiği bina sayısı geçen yıla göre yüzde 8.4, 2008'e göre yüzde 7.03 artarak 52 bin 647'ye yükseldi. Bunları yüzölçümü geçen yıla göre yüzde 23.6, önceki yıla göre yüzde 16.1 artışla 63 milyon 700 bin metrekareye ulaştı. Yapı ruhsatı verilen yapılarda daire sayısı 2009'a göre yüzde 29.1, 2008'e göre de yüzde 19.38 artarak 322 bin 30'a çıktı. 2010 yılı ilk yarısında ruhsat verilen yapıların değeri de 2008'e göre yüzde 12.7, 2009'a göre yüzde 30.8'lik artışla 36 milyar 177 milyon 590 bin liraya yükseldi.

Konut başlangıçlarındaki bozulma devam ediyor

ABD'de Haziran ayında yeni konut inşaatları geriledi. Ticaret Bakanlığı verilerine göre, yeni konut inşaatları Haziran ayında bir önceki aya göre yüzde 5 düşüş göstererek, mevsimsel olarak uyarlanmış şekilde 549 bin oldu. Mayıs ayına ilişkin veriler ise 578 bin olarak revize edildi. Konut piyasasında gelecekteki hareketliliğin işareti olarak görülen inşaat izinleri ise Haziran ayında bir önceki aya göre yüzde 2,1 artarak 586 bine ulaştı.

En pahalı cadde Taksim Anıt Caddesi

Emlak vergisi'nde yeni yıldan itibaren geçerli olacak metrekare birim değerleri netleşti. İstanbul ve İzmir'in de aralarında bulunduğu bazı illerde 2006 değerlerinin 4'e katlandığı dikkat gözlenirken, bazı yerlerde çarpıklığın devam etmesi dikkat çekti. Örneğin Elazığ Keban'da Baraj Mahallesi'nde metrekare birim değeri 10 bin lira olurken, İstanbul'da boğaz kıyısındaki yalılarda metrekare birim değerinin bin 600 lirada kalması dikkat çekti. 2006 yılından bu yana yeniden değerleme oranı yüzde 29 artarken, emlak vergisi değeri yüzde 15 artış gösterdi. Emlak vergisine esas olan birim değerler dikkate alındığında, Türkiye'nin en değerli yerini ise İstanbul Taksim Meydanı'ndaki Anıt Caddesi oluşturdu. Tarlabaşı yönünden Taksim Meydanı'na çıkan ve Atatürk Anıtı'nı gören caddede metrekare birim değeri 25 bin 500 liraya ulaşıyor. Yine Beyoğlu'nda İstiklal Caddesi'nin metrekare birim değeri 20 bin liraya, Takı Zafer Caddesinin 24 bin liraya, Kadıköy'de Bağdat Caddesinin de 5 bin liraya yükseltildi. Diğer yandan, 2005'deki değer tespitleri sırasında bin 200 liralık metrekare birim değer ile İstanbul'un yalılarını geride bırakan Hakkari'nin Cumhuriyet Caddesinde indirime gidildi. Değer Tespit Komisyonu, son tespitte Cumhuriyet Caddesinde metrekare birim değeri 830 liraya çekti.

Maliye arazi satışıyla gelir artırmanın peşinde

Vergi gelirlerini artırmak ve bozulan bütçe dengelerini iyileştirmeyi hedefleyen hükümet, bu çerçevede arazi satışıyla ek gelir yaratmayı hedefliyor. Üç yıllık bir projeksiyon hazırlayan Maliye bakanlığı, Hazine arazilerinin satışına hız vermeyi hedefliyor. Zaman gazetesinde yer alan habere göre, Milli Emlak her yıl arazi satışı ve kiralanmasından elde edilen geliri yüzde 20 artırmayı öngörüyor. Bu çerçevede gelecek üç yılda toplam gelirin 6.5 milyar lira olması beklenirken, ilk yıl gelirinin 1.8 milyar liraya çıkması bekleniyor. Satışların artırılması amacıyla her ilde en değerli ilk 10 ve ilk 100 taşınmaz tespit edilecek. Bu gayrimenkullerin hukuki durumu belirlenirken, değer tespiti de yapılacak. Belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde Hazine'ye ait tescilsiz taşınmaz kalmayacak. Krize karşılık, Hazine arazilerinin satışı ve kiralanmasından geçen yıl 1.1 milyar liralık gelir elde edildi. En çok gelir elde edilen illerin başında İstanbul yer alırken, bu ili Ankara, ANtalya ve Konya izliyor.

Lehman'ın batışı finansın çehresini değiştirdi

Herşey, Amerikan gayrimenkul sektörünün yavaşlamasıyla başladı. 2006-2008 döneminde gayrimenkul fiyatlarında yüzde 20'ye varan gerileme, konut kredisine dayalı menkul kıymet ihracı yapan bankaları zor durumda bıraktı. Tarih 15 Eylül 2008'i gösterdiğinde ise, bu tür menkul kıymetlerin satışında liderlik yapan yatırım bankası Lehman Brothers, yükümlülüklerini yerine getiremeyeceğini açıklayarak iflas koruma başvurusunda bulundu. 158 yıllık geçmişe sahip Lehman Brothers'in 613 milyar dolar borçla batması, dünya genelinde gerek kamuda gerekse finans sektöründe şok dalgaları yarattı. Borsalarda bir günde yüzde 20'ye varan düşüşler yaşanırken, Lehman'ın batışı binlerce çalışanın işini kaybetmesine neden oldu. Lehman'ın Başkan Yardımcısı Larry McDonald, o günü şöyle anlatıyor: "15 Eylül finans sektörünü temelden değiştirdi. Konuştuğum herkes finans sektörünün sonunun geldiğini söylüyordu. Devlerin ağladığı bir gündü. Daha sonra ABD Başkanı Barack Obama tarafından, "Tüm sistemin hatası" olarak nitelendirilen Lehman'ın batışı, birbiri ardına pek çok bankanın iflasına ve el değiştirmesine neden oldu. Aynı gün, Bank of America, rakibi Merill Lycnh'i alırken, bir hafta sonra Amerikan Hazinesi finans sektörünün sigortacısı AIG'i kurtardı. Dönemin Amerikan Maliye Bakanı Henry Paulson, finans sektörüne güven vermek amacıyla 700 milyar dolarlık kurtarma paketi açıklarken, Kongre'nin bu paketi onaylaması Ocak ayını buldu. Onbinlerce kişinin işsiz kalmasına yol açan krizin etkileri, merkez bankalarının faiz indirimleri ve hükümetlerin canlanma paketleriyle telafi edilmeye çalışıldı. Mart ayından bu yana ise yatırımcı güveninin geri dönmesiyle ekonomilerde canlanma işaretleri gözleniyor. Ancak Lehman Brothers'in eski Başkan Yardımcısı Larry Mcdonald'ın sözleri, yaşanan durumu çok iyi özetliyor: Hasta durumdaki ekonomi, yaşam destek ünitesine bağlı olarak hayatını sürdürüyor. Verilen parasal genişleme gibi deneysel ilaçların ne kadar etkili olduğu ise tartışmalı. Yakın bir gelecekte hastanın ayağa kalkması ise çok zor.

Maliye kentsel rant vergisine hazırlanıyor

Hükümetin canlanma önlemleri nedeniyle kamu yatırımlarına hız vermesi sonucu artan bütçe açığı, yeni vergileri gündeme getirdi. Yıl sonu itibarıyla 70 milyar liraya çıkması beklenen bütçe açığı karşısında, Maliye yeni vergi hazırlığına girişti. Maliye Bakanlığı, halen hazırlanan Gelir Vergisi Yasa Taslağı çerçevesinde yeni yıldan itibaren kentsel rantlara yüzde 10 oranında vergi getirilmesini öngörüyor. Taslaktaki düzenlemeye göre, edindiği gayrimenkulü bir yıl içinde satanlar, elde edilen rant gelirinin yüzde 10'unu düşecek, geri kalan yüzde 90'ı için beyanda bulunup, gelir vergisi ödeyecek. Gayrimenkulünü 2. yılda satanlar, değer artış kazancının yüzde 20'sini düşüp, yüzde 80'inin vergisini verecek. Yasa taslağında 10 yıllık bir vergilendirme öngörülürken, bu sürenin 20 yıla kadar uzatılabileceği de kaydediliyor. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in son şeklini vereceği taslak çerçevesinde küçük esnafa da vergi istisnası gündeme geldi. Bu çerçevede arazilerini birleştiren çiftçiye düşük vergi uygulanacak. Yeni yasa taslağı, vergi kaçağıyla da etkin mücadeleyi hedefliyor. Buna göre, üç aşamalı güvenlik önlemleriyle lüks yaşamasına karşılık düşük gelir gösterene, "Bu yaşamı nasıl finansa ediyorsun?" diye sorulacak.

İngiltere'de servet 6.9 trilyon sterline indi

Mali krizin yarattığı baskı ile İngiltere'de ulusal servet 2008
sonunda 6 trilyon 954 milyar sterline geriledi. Milli servet önceki yıla göre yüzde 2 düşerken, verileri açıklayan Ulusal İstatistik Kurumu böylece 1992 yılındaki son durgunluktan bu yana servetin ilk kez azaldığını kaydetti. Hesaplama ülkedeki tüm binalar, fabrikalar, otomobiller, trenler, makineler ve finansal varlıkların toplamından borç stokunun çıkarılmasıyla yapılıyor. Milli servetin azalmasında 3.7 triyon servetin yarıdan fazlasını oluşturan gayrimenkul fiyatlarındaki düşüş etkili oldu. Gayrimenkul sektöründeki zayıflama yüzde 9'u bulmasına karşılık, hala milli servetin yüzde 56'sını oluşturuyor. Ekonomistler, halkın eriyen servetini yerine koymak amacıyla tüketim harcamalarını kısmaya hız vereceğini öngörürken, servetin 2008 öncesine çıkmasının yaklaşık 10 yıl alabileceğini öngörüyorlar. Milli servetteki azalmaya karşılık, kişi başına servetin 115 bin sterlin olduğu hesaplanıyor. Bu rakam, verilerin toplanmaya başladığı 1948 yılından bu yana servetin beş kat arttığına işaret ediyor.