Çin gayrimenkul fiyatlarında tırmanıştan endişeli

Ekonomide aşırı ısınmanın önüne geçmeye çalışan Çin, gayrimenkul fiyatlarındaki tırmanıştan endişe ediyor. Çin Başbakanı Ven Şiabao, emlak piyasasında balon oluşumunu sınırlayacak önlemlerin yeterince iyi şekilde uygulanmadığını söyledi. Çin Başbakanı Ven Şiabao, gayrimenkul piyasasında fiyat balonu oluşma riskini önlemek üzere alınan önlemlerin iyi uygulanmadığını belirterek, emlak fiyatlarının 2012 sonuna kadar mantıklı bir düzeye geri dönmesini umduğunu söyledi. Başbakan Ven, bu çerçevede uygun fiyatlı konut arzını artırmayı hedeflerken, emlak fiyatlarındaki spekülasyonun önüne geçilmesi için yeni önlemler alınabileceğini kaydetti. Çin'de gayrimenkul satışlarının yıl sonu itibariyle 225 milyar dolardan 300 milyar dolara çıkması bekleniyor. Çin'de konut fiyatları Kasım ayı itibariyle 1.5 yıldan bu yana kesintisiz olarak artarken, Çin Merkez Bankası, ekonomide aşırı ısınmayı frenlemek amacıyla kısa vadeli faizleri 0.25 artırarak yüzde 5.81 düzeyine yükseltmişti. Çin, bu yıl kamu fonlarının desteğiyle 2011'de 10 milyon yeni konut inşa etmeyi planlıyor. Bu yıl devlet desteğiyle yapılan konutların sayısı 3.7 milyonu aşarken, 2010 konut hedefi 5.8 milyon düzeyindeydi.

İnşaat canlandı, yapı ruhsatları 2008'e döndü

Krizin derinleştiği 2009 yılında durgunluğa giren inşaat sektörü, 2010'un ilk yarısını oldukça hareketli geçirdi. 2010 yılı ilk yarısında belediyelerin yapı ruhsatı verdiği bina sayısı, yüzölçümü, daire sayısı ve bunların değeri, gerek krizin yaşandığı geçen yıla gerekse de kriz öncesi 2008 yılına göre artış gösterdi. Ancak 2009 yılında yapı ruhsatı verilen bina sayısında azalma yaşandığı için 2010 yılında yapı kullanma izin belgesi alan bina sayılarında azalma gözlendi. TÜİK'in yayımladığı 2010 yılı ikinci dönemine ilişkin yapı izin istatistiklerine göre, belediyelerin yapı ruhsatı verdiği bina sayısı geçen yıla göre yüzde 8.4, 2008'e göre yüzde 7.03 artarak 52 bin 647'ye yükseldi. Bunları yüzölçümü geçen yıla göre yüzde 23.6, önceki yıla göre yüzde 16.1 artışla 63 milyon 700 bin metrekareye ulaştı. Yapı ruhsatı verilen yapılarda daire sayısı 2009'a göre yüzde 29.1, 2008'e göre de yüzde 19.38 artarak 322 bin 30'a çıktı. 2010 yılı ilk yarısında ruhsat verilen yapıların değeri de 2008'e göre yüzde 12.7, 2009'a göre yüzde 30.8'lik artışla 36 milyar 177 milyon 590 bin liraya yükseldi.

Rogoff, Çin'de emlak balonu uyarısında bulundu

Uluslararası Para Fonu eski başekonomisti Kenneth Rogoff, Çin'deki gayrimenkul pazarının çökmeye başladığını ve bunun bankacılık sistemine zarar vereceğini söyledi. Harvard Üniversitesi öğretim üyesi olan Rogoff, Bloomberg Televizyonu'na yaptığı açıklamada, "Gayrimenkuldeki çöküş gözükmeye başladı ve bu bankacılık sistemini vuracak" dedi. Çin'in arazi ve doğal kaynaklardan sorumlu bakanı Xu Shaoshi hafta sonunda yaptığı açıklamada fiyatların birkaç ay içinde düşmeye başlamasını beklediğini söylemişti. Çin hükümetinin piyasaları soğutabilmek için son aylarda aldığı önlemlerin ardından, emlak alım-satımları ve emlak fiyatlarında duraklama yaşanıyor.

Çin emlak sektöründe 'balon' riski artıyor

Krize karşılık büyümeyi artarak sürdüren Çin ekonomisinde, gayrimenkul sektörü aşırı ısınmanın sinyallerini veriyor. Ekonomistler, Şubat ayında emlak fiyatlarının son iki yılın en hızlı yükselişini gösterdiğini ifade ederken, bunun bir 'balon' yarattığını ifade ediyorlar. Uzmanlar, Hong Kong başta olmak üzere Şangay, Pekin gibi büyük kentlerde emlak piyasasında fiyatların aşırı yükseldiğini kaydediyorlar. Aşırı ısınmaya yönelik endişeler Çin borsasında da etkisini gösteriyor. Şangay Borsası'ndaki gayrimenkul yatırım ortaklıklarında hisse fiyatları yüzde 10 gerilerken, gayrimenkul geliştirme şirketlerindeki kayıplar yüzde 5'i buldu. Çin'de konut fiyatlarının Mart ayında yüzde 11.4 artması beklenirken, hükümetin aldığı vergi önlemlerinin konut fiyatlarındaki yükselişi frenleyebileceği kaydediliyor. Çin Bankacılık Komisyonu Başkanı Liu Mingkang, sıcak para girişinin en fazla Şangay ve Pekin'e yöneldiğini ifade etti. Çin yönetimi, iki ay önce aldığı kararla bankaların gayrimenkul sektörüne verdiği kredileri dengelemek amacıyla konut üretmeyen taahüt şirketlerine kredi verilmesini sınırlamıştı.

Tarım arazileri yabancılara kiralanacak

Tarım sektörüne yabancı yatırımcıların ilgisi günden güne artıyor. Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Başkanı Alpaslan Korkmaz, tarım arazilerinin 30 yıllığına yabancı fonlara kiralanacağını söyledi. Korkmaz, bir yıllık dönemde üç yabancı fonla görüşerek son aşamaya gelindiğini belirterek, "Islah edilebir araziler seçtik, burada 30 yıl boyunca yapılan yatırımlar devlette kalacak" dedi. Korkmaz, böylece hem istihdam yaratılacağını, hem de yan sektörlerde canlanma gözleneceğini ifade etti. Yabancı yatırımlara yönelik değerlendirmede de bulunan Korkmaz, 2010 yılında 2009'a oranla daha iyi bir performans görüleceğini öngörürken, asıl yükselişin 2012'de yaşanacağını kaydetti. Türkiye'ye yapılan yabancı sermaye yatırımı 2008 yılında 18 milyar dolar olarak gerçekleşirken, bu yıl sonu itibarıyla yatırım tutarının 10 milyar dolarda kalması bekleniyor.

En pahalı cadde Taksim Anıt Caddesi

Emlak vergisi'nde yeni yıldan itibaren geçerli olacak metrekare birim değerleri netleşti. İstanbul ve İzmir'in de aralarında bulunduğu bazı illerde 2006 değerlerinin 4'e katlandığı dikkat gözlenirken, bazı yerlerde çarpıklığın devam etmesi dikkat çekti. Örneğin Elazığ Keban'da Baraj Mahallesi'nde metrekare birim değeri 10 bin lira olurken, İstanbul'da boğaz kıyısındaki yalılarda metrekare birim değerinin bin 600 lirada kalması dikkat çekti. 2006 yılından bu yana yeniden değerleme oranı yüzde 29 artarken, emlak vergisi değeri yüzde 15 artış gösterdi. Emlak vergisine esas olan birim değerler dikkate alındığında, Türkiye'nin en değerli yerini ise İstanbul Taksim Meydanı'ndaki Anıt Caddesi oluşturdu. Tarlabaşı yönünden Taksim Meydanı'na çıkan ve Atatürk Anıtı'nı gören caddede metrekare birim değeri 25 bin 500 liraya ulaşıyor. Yine Beyoğlu'nda İstiklal Caddesi'nin metrekare birim değeri 20 bin liraya, Takı Zafer Caddesinin 24 bin liraya, Kadıköy'de Bağdat Caddesinin de 5 bin liraya yükseltildi. Diğer yandan, 2005'deki değer tespitleri sırasında bin 200 liralık metrekare birim değer ile İstanbul'un yalılarını geride bırakan Hakkari'nin Cumhuriyet Caddesinde indirime gidildi. Değer Tespit Komisyonu, son tespitte Cumhuriyet Caddesinde metrekare birim değeri 830 liraya çekti.

İngiltere'de perakendeciler 2010'dan umutsuz

Küresel krizden en fazla etkilenen ülkeler arasında yer alan İngiltere'de firmalar 2010 yılına yönelik karamsar tablo çiziyor. İngiltere Perakendeciler Federasyonu'nca yapılan bir anket, her beş firmadan dördünün satışlarının daha da azalacağını belirledi. Ankete göre, her beş firmadan üçü ise çalışan sayısının daha da indirileceğini öngördü. Perakendecilerin en büyük endişesini, krizden ötürü tüketimin artmayacak olması oluşturuyor. Tüketici güveninin zayıflaması yanı sıra, ülkede son 30 yılın en yüksek işsizlik oranının gözlenmesi, perakendecilerin beklentilerini olumsuz etkiliyor. Diğer yandan, yapılan başka bir araştırma gayrimenkul fiyatlarındaki düşüşün 2010 yılında da devam edeceğini belirledi. Hometrack'in araştırmasına göre, ortalama gayrimenkul fiyatları 2010 yılında yüzde 1 azalacak. Kasım sonu itibarıyla ülkede ortalama satılık emlak fiyatı 200 bin dolar düzeyinde bulunuyor.

Dubai World için varlık satışı olmayacak

Dubai Emirliği'ne ait gayrimenkul şirketi Dubai World, 29 milyar dolarlık borcunu yapılandırmaya çalışırken; Dubai yönetimi şirketin borçlarını karşılamak amacıyla varlık satışı yapmayacağını açıkladı. Karar, Dubai Borsası'nda satışlarla karşılanırken, borsa endeksi yüzde 6 geriledi. Uzmanlar, piyasalarda tedirginliğin sürdüğü görüşünde. Yabancı yatırımcıların çoğu piyasadaki varlıklarını elden çıkarmaya çalıştığını kaydeden uzmanlar, "Geçen hafta başgösteren panik halen devam ediyor. Son birkaç günde gelen açıklamalar, yatırım yapmayı güçleştiriyor" diyorlar. Borsa endeksi 22 Temmuz'dan bu yana en düşük düzeye inerken, zor durumdaki Dubai World ve iştiraklerinin hisselerinde de yüzde 6'ya varan düşüşler gözlendi. Dubai Emiri Muhammed Raşid el Maktum, geçen hafta yaptığı açıklamada, Dubai ile ilgili gelişmeleri basının abarttığını belirterek, açıklamaların dünyada yanlış anlaşıldığını söylemişti.

Dubai World borç yapılandırma görüşmesinde

Körfez bölgesinin ticaret ve turizm merkezi Dubai'de gayrimenkul şirketi Dubai World'un toplam 80 milyar dolarlık borcunu ertelemeyi talep etmesi ardından, Dubai yönetimi devlet şirketinin borçlarına kefil olmadığını açıkladı. Diğer yandan, Dubai World yönetimi borçlarının 26 milyar dolarlık bölümünün yeniden yapılandırılması için borçlu olduğu bankalarla görüşmelere başladı. Dubai'nin finans, yatırım ve turizm merkezine dönüşmesinde önemli pay sahibi olan Dubai World, bu çerçevede bünyesindeki iştiraklerin bir bölümünü satmayı da gözden geçiriyor. Dubai World'un açıkladığı yeniden yapılandırma planı piyasalardaki endişeleri yatıştırmasına karşılık, Dubai borsasındaki gerileme durmadı. Endeks Pazartesi günü yüzde 7'lik kayıp ardından, yüzde 6.6 daha geriledi. Ekonomistler, Birleşik Arap Emirlikleri yönetiminin tahvil ihracı yoluyla yurtdışı piyasalardan borçlanmaya ağırlık vereceğini kaydederek, bu şekilde krizin başka ülkelere sıçramasının önüne geçilmesini hedeflediklerini ifade ettiler.

Dubai'nin gündemi kriz oldu

“Arkadaşlarımızla ne zaman bir araya gelsek, emlak piyasasının,, ekonominin nereye gittiğini konuşuyoruz. Pek çok arkadaşımız burada kalmayı planlıyor, ancak bizim gibi borcu yüksek olanlar için tek çare evimize dönmek.” Gayrimenkul piyasasındaki hızlı büyüme ile birbiri ardına gökdelenlerin yükseldiği Dubai'de yaşayanların gündemini artık kriz oluşturuyor. 1.5 milyonluk nüfusun yüzde 90'ını oluşturan yabancılar sıkıntı içinde kendilerini nasıl bir geleceğin beklediğini kestirmeye çalışıyorlar. Şeyh Muhammed el Maktum yönetimindeki emirlikte, gayrimenkul şirketi Dubai World'un 80 milyar dolarlık borçlarını ödemek üzere ek süre istemesinin yarattığı tedirginlik günden güne artıyor. Merkez Bankası kriz önlemleri alarak tüm bankalara kaynak sağlayacağını açıklarken; Kurban Bayramı sonrasında açılan Dubai ve komşu ülke Abu Dabi'deki borsalarda yüzde 7'ye varan düşüşler söz konusu oluyor. Dünya piyasalarında da tedirginlik gözlenirken, krizin Dubai'de sınırlı kalacağına yönelik beklentiler ağırlık kazanıyor. Bu çerçevede Tokyo ve Hong Kong gibi Asya borsalarında yüzde 4'e yakın yükselişler yaşanırken, Avrupa borsalarında tedirginliğin izleri gözleniyor. Gelirlerinin sadece yüzde 5'lik bölümünü petrolden elde eden Dubai'de, finans, turizm ve emlak piyasasındaki zayıflama daha da sürecek görünüyor. Yatırımları arasında 818 metre ile dünyanın en yüksek kulesi Burc Dubai'nin de bulunduğu kentte, yer yer inşaatı durdurmuş dev şantiyeler dikkat çekiyor. Yapay olarak inşa edilen palmiye adası, zenginliğin sembolü olarak görünen Burc El Arab yerinde duruyor. Ama bu sistemi yaşatacak paranın bulunması günden güne zorlaşacak görünüyor.

Konut satışları frene sert bastı

Her dönem en cazip yatırım aracı kimliğini koruyan gayrimenkul sektörü, krizin etkisiyle daralmanın işaretlerini veriyor. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, yılın üçüncü çeyreğinde satılan konut sayısı bir önceki çeyreğe göre yüzde 42 azalarak 112 bine geriledi. Konut satışlarının bir önceki döneme göre en fazla azaldığı bölge yüzde 64.2 ile Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt oldu. İstanbul'da konut satışları yüzde 59.8 azalırken, bu kenti yüzde 54.7 ile Ağrı, Kars, Iğdır ve Ardahan izledi. Küresel krizin etkisini göstermeye başladığı 2008'in dördüncü çeyreğinde konut satışı 92 bine inerken, 2009'un ilk çeyreğinde 109 bin olarak gerçekleşmişti. İkinci çeyrekte ise hükümetin tapu harçlarında yaptığı indirimin de katkısıyla konut satışı 195 bine kadar çıkmıştı. Tapu harcındaki indirim, diğer ÖTV ve KDV düzenlemeleriyle birlikte 30 Eylül'de sona ermişti.

Konut satışları hızlı toparlandı

Mali krizin yarattığı durgunluk baskısının zayıflaması, konut satışlarında etkisini göstermeye başladı. Türkiye'de konut satışları yılın ikinci çeyreğinde bir önceki döneme göre yüzde 78.9 artış gösterirken, satışlar geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 72.2 arttı. Yılın ilk çeyreğinde 109 bin olan konut satışları ikinci çeyrekte 194 bini geçti. Türkiye İstatistik Kurumu'nun açıkladığı konut satış istatistikleri, Güneydoğu Anadolu'da konut satışlarının Türkiye ortalamasından iki buçuk kat daha hızlı olduğunu ortaya koydu. Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt illerinde konut satışı yüzde 174 artarken, İstanbul'da da konut satışlarının yıllık bazda ikiye katlanması dikkat çekti. Doğu Anadolu'da da konut satışlarının Türkiye ortalamalarının üzerinde kaldığı gözlenirken, Erzurum, Erzincan ve Bayburt illerinde konut satışları yüzde 80 arttı. Satışların en fazla arttığı dördüncü iller ise yüzde 56 ile Balıkesir ve Çanakkale oldu. Uzmanlar, Merkez Bankası'nın faizleri düşürmesinin yarattığı
iyimserlikle konut kredisi faizlerindeki hızlı düşüşün gelecek
dönemlerde konut satışlarına olumlu yansıyacağını öngörüyorlar.