İki Almanya birleşti, ayrım sona ermedi

Soğuk Savaş'ın sembolü niteliğindeki Berlin'i Doğu ve Batı olarak ikiye ayıran duvarın yıkılması üzerinden 20 yıl geçti. Federal Almanya Başbakanı Helmut Kohl'un girişimleriyle Federal Almanya ve Doğu Almanya, 3 Ekim 1990'da birleşerek tek bir ülke haline geldi. Birleşmenin yarattığı Almanya, Avrupa Birliği'nin en büyük ekonomik gücü haline gelmesine karşılık, iki ülkenin tam anlamıyla bütünleşmeyi başaramadığının sinyalleri de gözleniyor. Ülkenin batısı ve doğusu arasında gelişmişlik farkları devam ederken, sanayisi güçlü batının doğuya verdiği desteğe karşılık bu ayrımın tam anlamıyla aşılamadığı dikkat çekiyor. Örneğin ülkenin doğusunda işsizlik oranı yüzde 11'de seyrederken, batıda işsizlik oranı yüzde 6.2 düzeyinde bulunuyor. Yine de doğudaki yüksek işsizlik oranı 2005 yılında gözlenen 18.7'lik düzeyine göre hayli gerilemiş görünüyor. Birleşme sonrasında federal hükümetin ülkenin doğusundaki beş eyalete verdiği destek 1991'den bu yana 187 milyar Euro'yu bulmuş durumda. Desteğin ana kaynağını oluşturan yüzde 5.5'lik dayanışma vergisinin ise 2019'a kadar sürmesi öngörülüyor. Kamuoyu yoklamaları da doğu ve batıdan gelenlerin kendisini aynı ülkenin vatandaşı görmeye başladığına işaret ediyor. 2003'te yapılan ankette yurttaşların sadece yüzde 31'i doğu ve batı arasında ayrım kalmadığını düşünürken, şimdi bu oran yüzde 47'ye çıkmış durumda. Tüm bunlara karşılık Alman hükümetinin kabinesi, doğu ve batı ayrımının en net fotografını oluşturuyor. Doğu Almanya'da eğitim gören fizik doktoru Angela Merkel'in başbakan olduğu kabinede, Doğu Alman kökenli başka bir isim yer almıyor.

Berlin Duvarı'ndan 20 yıl sonra

Berlin'i doğu ve batı olmak üzere ikiye bölen, bir anlamda Soğuk Savaş'ın 'anıtsal ürünü' duvarın yıkılmasının üzerinden 20 yıl geçti. Duvarın yıkılmasını geçmişin ve bugünün liderleriyle hatırlandığı kent, birbirinden görkemli törenlere sahne oldu. Köpükten yapılan sembolik duvar parçalarının domino parçaları şeklinde devrilerek yıkıldığı, sembolik görüntüler 20 yıl önce duvarın üzerinde dans edenleri hatırlattı. Dünya liderlerinin geniş katılımıyla kutlanan Berlin Duvarı'nın yıkılması, bir anlamda kapitalizmin gücüne işaret ederken; BBC World Service'in 27 ülkede yaptığı bir anket serbest piyasa ekonomisine olan güvenin zayıfladığını ortaya koydu. Serbest piyasa ekonomisinin başarılı olduğuna inananların oranı onda birde kalırken, ankete yanıt verenler hükümetlerin gelir dağılımı konusunda daha fazla rol üstlenmesi gerektiğinde hemfikir. Peki, birleşmenin merkezinde yer alan bir zamanların Doğu Almanya'sı ne durumda? 20 yılda 1.9 milyar euro harcayarak doğudaki kentleri kalkındırmaya çalışan Almanya'nın ise bu konuda başarılı olduğunu söylemek zor. Pek çok kişinin işinden olduğu, verimsiz kamu kurumlarındaki istihdamın arttığı bu süreçte doğuda faaliyet gösteren şirketlerin neredeyse tamamında çalışanların sayısı 50'yi aşmazken, büyük boyutlu yatırımların gözlenmemesi dikkat çekiyor. Yatırımların adresi 1989'da Demirperde ülkeleri arasında yer alan Orta Avrupa'nın diğer ülkelerine kaymış durumda. Polonya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Macaristan bunlardan bazıları. Çalışan fabrikalar Siemens, MAN, Biersdorf, TysenKrupp olurken; bu şirketlerin en büyük pazarını ise yine Batı Almanya oluşturuyor. Uzun lafın kısası, aradan geçen 20 yıla karşılık ekonomide doğu-batı entegrasyonu tam olarak sağlanmış görünmüyor.

Zizek'ten manidar bir makale

Berlin Duvarı yıkıldı ama, kapitalizmin egemenliği beklendiği kadar hızlı büyümedi. Slavoj Zizek, New York Times için yazmış, okunmaya değer.

Berlin Duvarı ve kutlamalar

Berlin Duvarı ve hafızalarda kalanlar